(από την Αννίκα και την ομάδα της ατονικής μουσικής)
http://www.schools.ac.cy/eyliko/mesi/themata/mousiki/didaktika_encheiridia/mousiki_ii.pdf
Ο όρος ατονικότητα περιγράφει τη μουσική που
δεν χρησιμοποιεί τονικό κέντρο ή κλειδί. Μουσική που δεν “συμμορφώνεται” με το
σύστημα των τονικών ιεραρχιών(χαρακτηριστικό της ευρωπαϊκής κλασικής μουσικής
μεταξύ δεκάτου εβδόμου και δεκάτου ενάτου αιώνα). Η Ατονικότητα κατά βάση
περιγράφει συνθέσεις γραμμένες περίπου από το 1907 έως σήμερα.
Ενώ έργα
χωρίς τονικό κέντρο είχαν γραφτεί στο παρελθόν ( π.χ. Bagatelle
sans tonalite,Franz Liszt 1885)
κατά τον εικοστό αιώνα η ατονική μουσική κάνει έντονη την εμφανισή της και
εφαρμόζεται ιδιαίτερα από τον Arnold
Schoenberg.Ο ίδιος την περιγράφει ως "ανικανότητα μιας
τονικής συγχορδίας να διεκδικήσει την κυριαρχία πάνω στις άλλες." Η
κατάσταση αυτή ήρθε μέσα από την αυξανόμενη χρήση διφορούμενων συγχορδιών,
λιγότερο πιθανών αρμονικών κάμψεων, ασυνήθιστων μελωδιών και ρυθμών στο πλαίσιο
της τονικής μουσικής.
Η διάκριση μεταξύ του “καινούριου” και του “παλαιού”
γινόταν όλο και πιο θολή. Ως αποτέλεσμα, υπήρξε μια ταυτόχρονη χαλάρωση των
δεσμών μέσω των οποίων τόνοι και αρμονίες αλληλεπιδρούσαν . Σε επίπεδα μεγάλης
και μικρής εμβέλειας, οι αρμονικές σχέσεις έχασαν την προτεραιότητά τους.
Πλησιάζει έτσι μια ομοιομορφία που παρέχει το ελάχιστο των κανόνων.
•
Η πρώτη φάση της
ατονικής μουσικής περιγράφεται συχνά ως "ελέυθερη χρωματικότητα" και
αφοροά την συνειδητή προσπάθεια να αποφευχθούν οι παραδοσιακές διατονικές
αρμονίες. Έργα αυτής της περιόδου περιλαμβάνουν τις όπερες Βόιτσεκ (1917-1922) από τον συνθέτη
Άλμπαν Μπεργκ και Pierrot Lunaire
(1912) από τον Σένμπεργκ.
•
Η δεύτερη φάση,
που ξεκίνησε μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο, ήταν προσπάθειες να δημιουργηθεί
ένα σύστημα της σύνθεσης χωρίς τονικότητα, με πιό γνωστή τη μέθοδο με 12 τόνους
ή αλλιώς Δωδεκαφθογγισμός. Η περίοδος αυτή περιλαμβάνει την όπερα Lulu και τη Λυρική Σουίτα του Berg,το Κοντσέρτο
για Πιάνο και την όπερα Jacob's
Ladder, πολλά μικρότερα κομμάτια, καθώς και τα τελευταία κουαρτέτα εγχόρδων
του Schoenberg . Ενώ ο Schoenberg ήταν ο σημαντικότερος καινοτόμος του
συστήματος, ο μαθητής του, Anton
Webern, άρχισε να συνδέει δυναμικές και χρωματικούς τόνους
στην πρωτοβάθμια σειρά, σχηματίζοντάς την όχι μόνο από νότες, αλλά και από
άλλες πτυχές της μουσικής. Αυτό, σε συνδυασμό με την παραμετροποίηση του Olivier Messiaen,
θα πρέπει να ληφθεί ως έμπνευση για τον μετέπειτα σειραϊσμό.
•
Η λέξη Ατονικότητα
χρησιμοποιήθηκε αρχικά με υποτιμητικό ύφος για να καταδικαστεί η μουσική στην
οποία συγχορδίες οργανώνονται φαινομενικά, χωρίς καμία συνοχή.
•
Στη ναζιστική
Γερμανία, η ατονική μουσική “επιτέθηκε” ως μπολσεβίκικη και χαρακτηρίστηκε
εκφυλισμένη (Entartete Musik), μαζί
με άλλα είδη μουσικής που παράχθηκαν από εχθρούς του ναζιστικού καθεστώτος. Σε
πολλούς συνθέτες μάλιστα είχε απαγορευθεί η έκδοση οποιουδήποτε έργου.
•
Στα χρόνια που
ακολούθησαν, αντιπροσώπευε μια πρόκληση για πολλούς συνθέτες.Ιδιαίτερα ο
Δωδεκαφθογγισμός θεωρήθηκε από τους πρωτοπόρους του 1950 ως “το θεμέλιο της Νέας Μουσικής”.Οδήγησε
στον σειραϊσμός και σε άλλες μορφές της μουσικής καινοτομίας. Σημαντικοί
συνθέτες μετά τον Β 'Παγκόσμιο Πόλεμο σε αυτή την παράδοση είναι ο Pierre Boulez,
Karlheinz Stockhausen, Luciano
Berio, Krzysztof Penderecki, και Milton Babbitt.
•
Πολλοί συνθέτες
έγραψαν ατονική μουσική μετά τον πόλεμο, ακόμη και αν ακολούθησαν άλλες μορφές
σε προγενέστερο χρόνο. Αξίζει να σημειωθούν οι Elliott Carter και Witold Lutoslawski.
Μετά το θάνατο του Schoenberg, ο Igor Stravinsky άρχισε να γράφει μουσική με ένα μείγμα σειραϊκών και
τονικών στοιχείων.
•
Η Ατονική μουσική
συνεχίζει να εξελίσσεται και πολλοί ατονικοί συνθέτες του εικοστού αιώνα είναι
ακόμα ζωντανοί και ενεργοί. Αντιθέτως, η Σειραϊκή ατονική σύνθεση άρχισε να
ξεθωριάζει στη δεκαετία του 1960, όπου αλεατορική,φασματική και ηλεκτρονική
μουσική κερδίζουν το ενδιαφέρον των συνθετών.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου